Dla początkującego inwestora obligacje stanowią doskonały wybór, aby rozpocząć przygodę z oszczędzaniem. Jedną z ich największych zalet jest prostota i łatwość pomnażania kapitału. Nie oferują spektakularnie wysokich zysków, ale za to są bezpiecznym aktywem. Nie oznacza to jednak, że należy się decydować na zakup obligacji, nie znając dokładniej ich specyfiki. Trzeba najpierw dowiedzieć się, jakie są ich wady i zalety, a także zapoznać się bliżej z tym, czym są obligacje.
Z tego tekstu dowiesz się:
- co to są obligacje?
- jakie są rodzaje obligacji?
- czy warto inwestować w obligacje skarbowe?
Papiery dłużne, czyli co to są obligacje?
Obligacje to papiery dłużne. Trzeba tu zaznaczyć, że nie jest to jedyny rodzaj tego typu aktywa finansowego. Papierami dłużnymi są również, na przykład, weksle, czeki, listy zastawne. Obligacje to tylko jeden z wielu instrumentów finansowych dostępnych na rynku. Te najbardziej popularne aktywa to akcje i obligacje.
Co jednak istotne, akcje dają prawo własności, a obligacje – nie. Dlatego akcje mogą przynieść inwestorowi dywidendy oraz gwarantują inne przywileje, a obligacje zapewniają jedynie odsetki o określonym oprocentowaniu. To papiery dłużne i w praktyce ich zakup oznacza, że pożyczyliśmy podmiotowi emitującemu obligacje określoną kwotę w zamian za to, że w przyszłości zostanie ona zwrócona wraz z odsetkami.
Obligacje właśnie to poświadczają – fakt, że nabywca obligacji, czyli obligatariusz, pożyczył na określony czas określoną kwotę z określnym oprocentowaniem, a także to, iż emitent obligacji deklaruje się wykupić obligacje wraz z odsetkami w terminie ich zapadalności. Na przykład obligacje skarbowe 4-letnie kupione w marcu 2023 roku zostaną wykupione w marcu 2027 roku.
Istnieją różne rodzaje obligacji, ale to, co łączy je wszystkie, to fakt, iż zawsze są one emitowane w seriach oraz w obrębie danej serii są podzielone na równe jednostki. Dana seria jest też emitowana na tych samych warunkach. Oczywiście w stosunku do wcześniejszych emisji serie mogą się różnić wysokością oprocentowania.
Obligacje są uważane za stosunkowo najbardziej bezpieczne aktywo finansowe i tak z pewnością jest w przypadku obligacji skarbowych. Istnieję też jednak obligacje korporacyjne, które wiążą się z wyższym oprocentowaniem, ale i wyższym ryzykiem. Obligacje są dość przejrzystym i prostym do zrozumienia instrumentem finansowym. Oba te czynniki przyciągają początkujących inwestorów.
Jednocześnie warto mieć na uwadze, że oprocentowanie obligacji jest relatywnie niskie, a aby te papiery dłużne przyniosły większe zyski, należy w nich zamrozić kapitał na dłuższy okres. Jeśli więc ktoś szuka szybkiego zysku, obligacje nie są dla niego.
Warto mieć na uwadze, że istnieje rynek obligacji, na którym można handlować tymi papierami dłużnymi. W Polsce nazywa się on Catalyst. Należy również pamiętać, że inwestycja w fundusz obligacji i zakup obligacji to dwa różne sposoby lokowania oszczędności. Nie są one tożsame (ryzyko w przypadku funduszu jest wyższe). Oba instrumenty finansowe zachowują się zresztą w różny sposób i z punktu widzenia inwestora mają inne atuty.
Skarbowe, samorządowe komunalne – rodzaje obligacji na rynku
Przed zakupem obligacji warto wiedzieć, jakie produkty finansowe są tak właściwie dostępne dla inwestorów. Obligacje można podzielić ze względu na to, kim jest emitent obligacji. Można tu wskazać takie podmioty jak:
- Skarb Państwa emitujący obligacje skarbowe, czyli obligacje Skarbu Państwa
- spółki komunalne i jednostki samorządu terytorialnego emitujące tzw. obligacje komunalne lub obligacje municypalne
- przedsiębiorstwa i inne podmioty prawne uprawnione do emisji papierów dłużnych znanych jako obligacje korporacyjne
Obligacje skarbowe i obligacje komunalne odznaczają się największym bezpieczeństwem, ale są zarazem niżej oprocentowane niż obligacje korporacyjne. Te ostatnie wiążą się z wyższym ryzykiem – prawdopodobieństwo niewypłacalności ze strony państwa jest o wiele niższe niż bankructwo firmy. Należy w nie inwestować z większą ostrożnością.
Trzeba też wiedzieć o tym, że istnieją:
- obligacje krótkoterminowe – z terminem zapadalności krótszym niż jeden rok
- obligacje średnioterminowe – z terminem zapadalności między jednym rokiem a pięcioma latami
- obligacje długoterminowe – z terminem zapadalności dłuższym niż pięć lat
- obligacje wieczyste – obecnie praktycznie niespotykane, o charakterze bezzwrotnym, za to z wypłacaniem odsetek w postaci tzw. renty wieczystej.
Co do zasady obligacje długoterminowe są najbardziej opłacalne, gdyż zazwyczaj oferują najwyższe oprocentowanie.
Istotne jest również rozróżnienie na obligacje zerokuponowe i kuponowe. Nie zawsze bowiem jest tak, że od obligacji otrzymuje się odsetki. Tak jest w przypadku obligacji kuponowych. One są wykupowane po wartości nominalnej i do tego naliczane są odsetki.
Obligacja zerokuponowa natomiast jest sprzedawana z dyskontem, czyli poniżej wartości nominalnej. Obligatariusz wie zatem, jak duży będzie miał zysk z tytułu swej inwestycji. Nie są one jednak bardzo popularne, między innymi dlatego, że stopa zwrotu z obligacji tego typu jest niższa niż z obligacji kuponowych.
Obligacje mogą się też różnić oprocentowaniem i sposobem jego naliczania. Mamy zatem obligacje o stałym oprocentowaniu. Najczęściej są to obligacje o krótszym terminie wykupu i oferują stosunkowo niskie oprocentowanie. Do ich zalet należy jednak czytelność – inwestor wie, ile otrzyma w chwili wykupu.
Są też obligacje o zmiennym oprocentowaniu. Termin zapadalności w przypadku takich obligacji jest dłuższy. Często są one jednak indeksowane wobec wskaźnika, który chroni przed inflacją lub po prostu zapewnia większe zyski niż w przypadku obligacji o stałym opracowaniu. Oprócz inflacji, obligacje tego typu mogą być indeksowane np. w odniesieniu do wskaźnika WIBOR.
Obligacje Skarbu Państwa – inwestycja dobra na początek
Przed zakupem obligacji koniecznie należy się zapoznać z listem emisyjnym. Dokument ten zawiera wszelkie informacje na temat inwestycji – a w szczególności stopę zwrotu, termin wykupu, możliwości dotyczące wcześniejsze wykupu. List emisyjny zawiera wszelkie szczegółowe informacje, które mogą być potrzebne przy inwestycji w tego rodzaju aktywo finansowe.
Obligacje skarbowe są instrumentem finansowym łatwym do zrozumienia. Mają czytelne warunki. Ich bezpieczny charakter i pewny, choć nie nadmiernie wysoki, zysk to czynniki, które sprawiają, że aktywo to polecane jest początkującym inwestorom.
Nie jest jednak tak, że obligacje dla każdego będą dobrym wyborem. Choć są przewidywalne i odznaczają się niskim ryzykiem, nie można zapominać o tym, że każda inwestycja może przynieść straty, zwłaszcza jeśli inwestor zamierza działać na rynku wtórnym obligacji – tu zdecydowanie trzeba wiedzieć więcej. Duże znaczenie mają również oczekiwania inwestora, jego sytuacja ekonomiczna, a także kondycja gospodarki.
Nawet obligacje indeksowane inflacją nie zawsze gwarantują w pełni korzystny rezultat finansowy (m.in. ze względu na istnienie zjawiska granicznej stopy inflacji), choć długoterminowy charakter tego rodzaju papierów dłużnych i polityka monetarna państw i banków centralnych powinny chronić inwestorów przed negatywnymi czynnikami, np. podwyższoną inflacją.
Nie zmienia to jednak faktu, że mimo pewnego ryzyka, obligacje zachowują bezpieczny i atrakcyjny charakter dla inwestorów, a w szczególności dla inwestorów indywidualnych. Nawet lokaty bankowe, jeden z najbardziej rozpowszechnionych i popularnych sposobów oszczędzania pieniędzy, nie jest równie korzystny co obligacje indeksowane inflacją. Dzięki tej specyfice obligacje skarbowe są istotnym elementem dywersyfikacji i zabezpieczenia portfeli inwestycyjnych osób, które świadomie podchodzą do kondycji własnych finansów zwłaszcza że na IKE obligacje mogą posłużyć jako forma oszczędzenia na okres emerytalny. Na inwestycję w obligacje należy się jednak odpowiednio przygotować, analizując własną sytuację finansową oraz zapoznając z charakterem tego typu papierów dłużnych. Zakup obligacji – podobnie jak wszelkich innych aktywów finansowych – powinien być przemyślany i nie należy go dokonywać pochopnie, pod wpływem chwili.